Қазақстанға не қажет: сыртқы саудаға үлкен талдау

Импортталатын тауарлардың Топ-10-ында машина жасау өнімдері кеңінен ұсынылған: есептеу техникасы, коммутацияға арналған телефондар мен жабдықтар, сондай-ақ құрастырылатын жеңіл автомобильдер және олардың жинақтауыштары. Ең көп сұранысқа ие тауарлардың қатарына қара металлургия өнімдері жатады: жалпақ илек, темір және болат шыбықтар, сондай-ақ құбырлар (шойындарды қоса алғанда).

Шетелдік дәрі-дәрмектер, киім, сондай-ақ гигиена және косметика құралдары сұранысқа ие. Көбінде бұл тауарлардың импорты 2020 жылмен салыстырғанда өскен.

Елдерге бөліп қарайтын болсақ, көбінесе тауарлардың негізгі жеткізушілері Ресей немесе Қытай болып табылады

Төменде 2021 жылы сатып алуға ең көп қаражат жұмсалған 10 тауар көрсетілген.

10. Гигиеналық және косметикалық құралдар

Осы санаттағы тауарлардың импорты 2014 жылдан бастап ең жоғары деңгейге жетті, бұл бір жыл ішінде 21,9%-ға өсті. Бұл көрсеткіш бес жылдың төрт жылында өсіп келеді. Жеткізілімдердің нақты көлемі 17,6%-ға артты. Бірнеше ірі жеткізушілер бар. Бізге ең көп сататын Ресей ($174 млн) және Қытай ($47,6 млн). Алыс шетелден Франция (44,7 миллион доллар), Египет (29,4 миллион доллар) және Ирландия (26,1 миллион доллар) бар.

Бір жылда не өзгерді?

Жалпы, әлемнің 73 елі өнім жеткізушілер болып табылады, олардың 54-і импортты арттырды. Ең мықтысы Ресей (+$21,2 млн), Қытай (+$19,3 млн) және Франция (+$12,9 млн). Жеткізілімнің айтарлықтай төмендеуі тек Польшада (- $5,2 млн).

9. Жалпақ илек

2021 жылдың қорытындысы бойынша шетелден сатып алынған жалпақ прокаттың жалпы салмағы 522 мың тоннаны құрады, бұл бес жыл ішіндегі ең төменгі мән (-8,2%) болып табылады. Бірақ ол үшін 492,1 миллион доллар (+42%) төлеуге тура келген, бұл өз кезегінде көпжылдық максимум. Барлық импортты Ресей ($369,4 млн) және Қытай ($85,8 млн) қамтамасыз етеді. Қалғаны 31 елге бөлінген, оның ішінде Өзбекстан ерешеленіп тұр ($20,6 млн).

Бір жылда не өзгерді?

Өзбекстан 2020 жылы Қазақстанға илек сатпаған, сондықтан нарықта жаңа (осы уақыт аралығында) ойыншы ретінде тіркелген. Ресейден физикалық импорт 18%-ға төмендеді, бірақ ол үшін бір жыл бұрынғыға қарағанда 107,5 миллион доллар артық төлеуге тура келген. Қытайға келетін болсақ, импорттың ақшалай (+22,5% немесе $15,7 млн) және заттай (+10,9% – 85,8 мың тоннаға дейін) көрсеткіші өсті.

8. Қара металдардан жасалған құбырлар

Қара металдардан жасалған құбырлардың импорты екінші жыл қатарынан төмендеп келеді. 2021 жылы импорттың жалпы құны $503,9 млн құрады, ал әкелінген өнімнің салмағы – 420,8 мың тонна. Бұл 2014 жылдан бергі ең төменгі көрсеткіш. 2021 жылы барлық импортталатын құбырлардың 80%-ы Ресейге тиесілі болды ($400,3 млн). Қалған көлемнің жартысына жуығы Қытайға – $43,2 млн) тиесілі. Жалпы, әлемнің 51 елі сатушы ретінде тіркелген.

Бір жылда не өзгерді?

Жыл қорытындысы бойынша Жапониядан импорт бес есе ($100 – ден $19,3 млн-ға дейін); Италиядан – алты есе ($67,5-тен $11,1 млн-ға дейін) төмендеді. Қытаймен мәмілелер көлемі екі еседен астам қысқарды ($97,9-дан $43,2 млн-ға дейін). Ішінара бұл төмендеу Ресейдегі сатып алулардың өсуімен өтелді (+$48-ден $400,3 млн-ға дейін).

7. Темір шыбықтар

2021 қорытындысы бойынша шыбықтардың импорты соңғы сегіз жылда ең жоғары болды. Импорт көлемі құндық көріністе $551,1 млн (2,1 есе өсті), заттай көріністе – 763,3 мың тоннаны (+37,9%) құрады. Ресей 2021 жылдың қорытындысы бойынша барлық импорттың 91,4%-ын ($503,8 млн) қамтамасыз етті. Іс жүзінде қалған барлық көлемді Өзбекстан, Қырғызстан ($16,2 млн) және Қытай ($10,4 млн) өзара бөліскен.

Бір жылда не өзгерді?

Қырғызстан – іс жүзінде жаңа импорттаушы ел, өйткені 2020 жылы көрсеткіш $0,5 млн-нан аз болды, Өзбекстаннан импорт 2,7 есе (+$10,2 млн), Қытай мен Ресейден – екі есе (тиісінше+$5,3 және $254,8 млн) өсті.

6. Автокомпоненттер мен қосалқы бөлшектер

Автомобиль компоненттерінің импорты (автомобильдердің өздері сияқты) бес жыл қатарынан өсіп, 2021 жылы 556 миллион долларға (+30,1%) жетті. Әкелінген тауарлардың жалпы салмағы – 141,6 мың тонна (+39,1%). Екі жағдайда да импорт көлемі ең аз дегенде 2014 жылдан бергі ең жоғары көрсеткіш болды.

Барлық импорттың 80%-дан астамын үш ел қамтамасыз етті: Ресей ($261,8 млн), Корея ($97 млн) және Қытай ($89,1 млн). 2021 жылы Қазақстанға автокомпоненттер мен қосалқы бөлшектерді барлығы 76 ел сатқан.

Бір жылда не өзгерді?

Ресейден сатып алулар 28,1%-ға (+$57,4 млн); Кореядан – 68,4%-ға (+$39,4 млн); Қытайдан – 29%-ға (+$20 млн) өсті. Сондай-ақ, Беларусьпен жасалған мәмілелердің екі есеге жуық өскенін ($15,6-дан $28,8 млн-ға дейін) және Чехиядан импорттың толық тоқтатылғанын ($17,8-ден $0,6 млн-ға дейін) атап өту керек.

5. Киім

Киім импорты жеті жылдық максимумға жетіп, 2021 жылы $861,5 млн-ды (+36,7%) құрады. Қазақстан сатып алған өнімнің нақты көлемі 108 мың тоннаны (+42%) құрады, бұл да 2014 жылдан бергі ең жоғары мән болып табылады. Қазақстанға Лесото, Боливия, Намибия, Теркс және Кайкос аралдары және әлемнің тағы 92 елі киім импорттайды. Ең көбі – Қытайдан ($373,9 млн).

Бір жылда не өзгерді?

Қытайдан импорт айтарлықтай өскен (+$179,4 млн, немесе 92,2%), бұл жалпы өсімнің көп бөлігін қамтамасыз етті. Сондай-ақ Түркиямен сауда артты (+$49-дан $114,3 млн-ға дейін), ал Ресейден импорт 15%-ға қысқарды (- $27,7 млн-нан – $156,6 млн-ға дейін).

4. Телефондар мен жабдықтар

Республикаға әкелінген телефондар мен коммуникацияға арналған жабдықтардың жалпы құны 2021 жылы $1,1 млрд-ты құрады — бұл бір жыл бұрынғыға қарағанда 13,5%-ға аз. Бұл ретте жеткізілімдердің нақты көлемі (тоннамен өлшенеді) 6,3%-ға – 4 мыңға дейін өсті. Барлық импорттың 83%-дан астамын екі ел – Қытай (702,7 млн) және Вьетнам (226 млн) қамтамасыз етеді. Қалғаны әлемнің 56 елі арасында бөлінген.

Бір жылда не өзгерді?

Қытаймен (-$125,5 млн, немесе 15,2%) және Вьетнаммен (-$8,1 млн, немесе 3,4%) мәмілелер көлемі төмендеген. Сондай-ақ Ресейден (- $10,4 млн, немесе 18,3%) және Үндістаннан (- $11,3 млн, немесе 21,7%) келетін импорт төмендеді. Көрсеткіштердің аздап өсуі тек Польшаға қатысты байқалады (+$7,5 млн — $10,2 млн дейін).

3. Дәрі-дәрмектер

Республикаға әкелінген дәрілердің жалпы мөлшері бір жылда 28,2%-ға – 21,7 мың тоннаға дейін төмендеді. Бұл 2016 жылдан бергі ең төменгі мәнге айналды. Құндық мәнде төмендеу 8,7%-ды ($1,1 млрд дейін) құрады. Қазақстанға дәрі-дәрмектерді әлемнің 65 елі импорттайды, оның ішінде 26 елдің импорты $10 млн-нан асады, бұл дәрі-дәрмектерді жеткізуді әртараптандырады. Негізгі бағыт – Германия ($197,5 млн — жалпы көлемнің 17,7%).

Бір жылда не өзгерді?

Франциямен (-$59,4 млн – $67 млн дейін) және Үндістанмен (-$51,2 млн – $86,3 млн-ға дейін) мәмілелердің күрт төмендеуі аясында Испаниядан келетін импорт өскен (+$21 млн — $51,4 млн-ға дейін). 2020 жылмен салыстырғанда 12 жаңа импорттаушы пайда болды, бірақ олардың алатын үлесі аз (6,7 миллион доллар, оның 5,2 миллион доллары Бразилияға тиесілі).

2. Жеңіл автомобильдер

Республикаға әкелінетін жеңіл автомобильдердің саны 2021 жылы 78,6 мың бірліктен (жылына+58,6%) асып, қатарынан төрт жыл бойы өсіп келеді. Бұл 2014 жылдан бергі ең жоғарғы көрсеткіш. Импорт құны 71,9%-ға — $1,3 млрд-қа дейін өсті, бұл да жеті жыл ішіндегі ең жоғары көрсеткіш болып табылады. Импорттың 90%-дан астамын Ресей ($563,6 млн), Өзбекстан ($271,1 млн), Жапония ($256 млн) және АҚШ ($127 млн) қамтамасыз етеді.

Бір жылда не өзгерді?

Ресейден импорт бір жылда $214,4 млн (+61,4%); Жапония – $124 млн (+93,9%); Өзбекстан – $105,4 млн (+63,6%); АҚШ – $67,7 млн-ға (2,1 есе) өсті.

1. Есептеу техникасы

2021 жылы компьютерлер импорты күрт өсті. Әкелінген жабдықтың құны 2020 жылмен салыстырғанда 2,5 есе — $1 млрд 754,2 млн-ға дейін өсті, бұл ретте жеткізілімдердің нақты көлемі төрттен бірге — 3,4 млн данаға дейін төмендеді. Іс жүзінде баламасыз жеткізуші Қытай ($1,5 млрд астам) болып табылады, оның үлесіне импорттың 87%-ы келді. Қалғаны әлемнің 57 елі арасында бөлінген.

Бір жылда не өзгерді?

Қытайдан келетін тауарлардың құны 3,2 есе (+$1 млрд) өсті, яғни Пекин импорттың барлық өсімін қамтамасыз етті. Малайзиядан сатып алу көлемі айтарлықтай төмендеді ($22,4-тен $3,8 млн-ға дейін), ал Нидерландыдан импорттау іс жүзінде тоқтатылды ($28-ден $0,4 млн-ға дейін). 2020 жылы бұл елдер негізгі жеткізушілердің топ-4 құрамына кірген.