Қазақстан қаржыгерлер ассоциациясы (ҚҚА) 2021 жылы теңге бағамы 431 болады деп болжайды

ҚҚА жетекші талдаушысы Мерей Исабековтың пікірінше, теңге бағамына рубль құны мен мұнай бағасы қатты әсер етеді:

— Рубльдің әсерінің себебі өзара сауда айналымының айтарлықтай көлемі Ресеймен байланысты. Себебі қазақстандық экономика құрылымында энергетикалық сектордың үлесі үлкен.

— Бағаның барреліне 50 долларға дейін төмендеуі ОПЕК+ елдерін әрекетке әкелуі мүмкін. Баға белгілеулерінің айтарлықтай өсуі АҚШ-та тақтатас мұнай өндірісінің артуына әкелуі мүмкін. Мұндай сценарий ОПЕК+ елдерінің мүддесі емес.

Теңгеге ықпал етудің тағы бір факторы – Ресейге санкциялық қысым жасау. Ол 2021 жылы күшеюі мүмкін:

— Алайда, бұл кезеңде Ресей экономикасы мен үкіметі сыртқы қысымға көбірек бейімделген. Осылайша, күтпеген соққы болмаған жағдайда теңгенің айтарлықтай ауытқуы күтілмейді. ҚҚА ай сайын қаржы нарығының кәсіби қатысушылары арасында сауалнама жүргізеді. Қаңтардағы сауалнамадан:

USD/KZT бағамы 12 айдан кейін орташа есеппен бір доллар үшін 431,6 теңге деңгейінде болады,

– деп болжайды сарапшы.

2018 прецеденті қайталануы екіталай

2018 жылы мұнай бағасының өсуі кезінде теңге 320-дан 380-ге дейін әлсіреген еді. Бұл жағдайды Исабеков екіжақты деп санайды:

— Егер 2018 жылды еске алсақ, 12 ай ішінде ФРЖ негізгі мөлшерлемені 1% – ға көтерді. Бір жыл бұрын ол оны үш рет көтерді еді, яғни 24 айда ФРЖ негізгі мөлшерлемесі жылдық 0,5%-дан 2,25%-ға дейін өсті. ФРЖ ақша-кредит саясатының күшеюі әлемдік нарықтарда доллардың нығаюына әкелді.

Бұл жағдайлар дамушы нарықтардың валютасы мен активтеріне деген сұранысқа теріс әсер етті, өйткені қаражатты “тәуекелсіз” трежериске инвестициялау тиімдірек болды. АҚШ тарапынан санкциялардың және Ресейдің бірқатар Еуропа елдерімен дипломатиялық қатынастарының салдарынан рубльдің әлсіреуі теңгеге жанама қысым жасады. 2018 жылы Ұлттық Банк базалық мөлшерлемені жылдық 10,25%-дан 9,25%-ға дейін төмендетті, бұл АҚШ және Қазақстан қағаздарының кірісі спредінің тарылуын жеделдетті. Теңгенің әлсіреуінде барлығы бірдей маңызды рөл атқарды.

Бүгінгі таңда АҚШ мемлекеттік облигацияларының кірісі артып, Ресей үшін санкциялар қатері күшейе түсті:

— Алайда, АҚШ-тағы мөлшерлемелердің өсуі американдық экономиканың қалпына келу қарқынына теріс әсер етуі мүмкін. Ресей сыртқы қысымға бейімделді. Осылайша,

2018 жылдағыдай Қазақстан үшін сыртқы жағдайлардың тым нашарлауы екіталай,

– деп атап өтті сарапшы.

Транштар және қазақстандық қағаздарға төмен сұраныс

Бюджеттің наурыз транштары теңгенің әлсіреуіне әкеп соқтырмауы тиіс:

— 2021 жылы бюджет кірістерінің үштен бірі Ұлттық қордан трансферттерге тиесілі болады – бұл 3,7 трлн теңге. Олар негізінен шетел валютасымен инвестицияланған. Ұлттық банк республикалық бюджетке трансфертті жүзеге асыру үшін ішкі нарықта валютаны сата алады.

Сонымен қатар, 2021 жылы бюджет тапшылығы 2,6 трлн теңгені құрайды деп жоспарлануда. Тапшылықты жабу үшін Үкімет қарыз қаражатын тартады. Олардың кейбіреулері шетел валютасында болуы мүмкін.

Тартылған валютаны сату теңгеге қысымды төмендетуге де ықпал етуі мүмкін

Осылайша, бюджет шығыстарының ұлғаюы әрдайым ұлттық валютаның әлсіреуіне әкелмейді, – деді Исабеков.

Сондай-ақ, ол шетелдік инвесторлардың қазақстандық қағаздарға деген жоғары сұранысын көрмейді:

— Құнды қағаздар орталық депозитарийінің деректері бойынша, наурызда ФРЖ мөлшерлемені жылдық 0%-ға дейін төмендеткен кезде резидент еместерге барлық орналастырылған мемлекеттік құнды қағаздардың 2,5%-ы тиесілі болды. Қазіргі уақытта олардың үлесі 3%-ға дейін өсті. Абсолюттік мәнде резидент еместерге мемлекеттік қағаздардың көлемі 2020 жылғы наурыздан бастап 298-ден 430 млрд теңгеге дейін өсті. Осылайша, теңге бағамына әсер етуге қабілетті шетелдік инвесторлар тарапынан теңге қағаздарына сұраныстың айтарлықтай өсуі туралы айтудың қажеті жоқ, – деп қорытындылады сарапшы.