Барлық бос ақшаға доллармен сатып алу керек пе? — сарапшы

Нашар активтер жоқ, дұрыс таңдалмаған уақыт бар

— Сонымен, ақшаны қалай үнемдеуге және көбейтуге болады? Қандай механизмдер сыналған? Немесе соңғы жылдары жаңалары пайда болды ма?

— Азаматтар қаржы-экономикалық және геосаяси жағдайлардың түрлі комбинациясында жинақ орналастырудың неғұрлым оңтайлы стратегияларын құра алуы үшін Қазақстан әлі де көп жұмыс істеуі керек.

Алайда, қазір де қаржы нарығында және экономикада, егер қаласаңыз, қорғаныс үшін де, жинақтарды көбейту үшін де жеткілікті құралдарды таба аласыз —

жылжымайтын мүлік, банктік салымдар және шетел валютасы сияқты  классикалық тәсілдерден бастап, әдеттегіден тыс: акциялар нарығы, қарыздар нарығы және қымбат металдар нарығына дейін.

Қалғанын халықаралық финтехтің дамуына байланысты интернеттің көмегімен басқа елдерден табуға болады. Мұнда шетелдік акцияларға, жылжымайтын мүлікке, бағалы металдар мен шикізаттың кең спектріне арналған түрлі биржалық ETF-қорлар бар. Бұған криптовалютаға, сондай-ақ басқа крипто активтерге тәуекелді инвестициялар кіреді.

Біз тек тексерілген және сенімді операторлар ұсынатын сапалы сақтау құралдарын қарастырамыз

Бұл банктер, брокерлер және әзірлеушілер болуы мүмкін. Капиталды орналастырудың нашар құралдары жоқ деп айта аламыз, бірақ активті сатып алуға дұрыс уақыт таңдалмауы мүмкін.

— Ал тұрғын үй бағасымен не болады?

— Қазақстандағы тұрғын үй жылжымайтын мүлігі соңғы жылдары жылына 15% орташа жылдамдықпен қымбаттады. Бұл өте жақсы өсу қарқыны. Алайда, егжей-тегжейлі қарастырсақ, өсімнің көп бөлігі 2021 жылы болған. Сол кезде баға қуатты мемлекеттік қолдау шаралары, сондай-ақ дағдарысқа қарсы ақша массасының айтарлықтай өсуі аясында орта есеппен 29%-ға өсті.

Егер қарастырылып отырған горизонттағы ең төменгі өсіммен бірге осы қалыптан тыс өсуді есептеуден алып тастасаңыз, онда

жылжымайтын мүлік бағасының орташа қарқыны жылына 11% болады

Ресейлік акцияларды сатып алғанда, бірнеше жыл күтуге дайын болыңыз

— Бұл да жаман емес, алайда қазір жылдық 12-14% ұсынатын банктік салымдар алдында немесе жылдық 11% табыстылығы бар мемлекеттік облигациялар алдында сөзсіз көшбасшы болу үшін бұл көп емес.

Сондықтан

Қазақстанда жылжымайтын мүлік 2022 жылы өте жоғары ықтималдықпен салымдар үшін тартымды объект болмайды

Бағаларға секторды қолдаудың мемлекеттік бағдарламаларының қысқаруы, Ұлттық Банктің ақша-кредит саясатының қатаңдауы және 2021 жылғы қарқынды 29 пайыздық өсуден кейін нарықтың жергілікті қызып кетуі қысым жасайтын болады.

Нарыққа 10-15%-ға теңге бағасы бойынша дисконты бар нүктелі объектілер және тек жалға беру үшін алынатындар ғана ерекшелік бола алады. Тек осы жағдайда 2022 жылы тұрғын үй жылжымайтын мүлік жеткілікті қызығушылық тудыруы мүмкін.

— Біздің отандастарымыз акциялармен және бағалы қағаздармен аса таныс емес деп есептеледі. Бірақ оларға деген қызығушылық артып келеді.

— Қазақстандық акциялар нарығына салымдар бұрынғыдан да нашар жағдайда. KASE индексі жылжымайтын мүлік нарығына табыстылықтан дәстүрлі түрде төмен, соңғы жылдары оның орташа көрсеткіші шамамен 9,5%-ды құрайды. Алайда, егер жылжымайтын мүлік сияқты, статистикалық есептеулерден 2021 жылы 21 пайыздық өсім алынып тасталса және 2018 жылы нөлдік өсім болса, орташа жылдық кірістілік 8,5%-ға дейін төмендейді.

Бұл қазір банктер ұсынатын жылдық 12-14% тәуекелсіз кірістілікпен, тіпті 11% жылжымайтын мүлікке инвестициялардың кірістілігімен салыстырғанда өте аз. Сондықтан

2022 жылы Қазақстан акцияларының нарығы, әсіресе, жыл басынан бері ол 15-20%-ға төмендеген жағдайда, азаматтарға қызықты болуы екіталай

Егер қазір акциялар нарығына қарайтын болсақ, қазір бағасы төмен ресейлік компаниялардың қағаздарына назар аударған жөн. Лондондағы сауда-саттықта Сбербанк немесе Газпром сияқты көгілдір чиптер өздерінің тарихи минимумдарын жаңартты. Егер дәл солай Мәскеу биржасында жалғасатын болса,

оларды міндетті түрде алу керек, алайда көптеген жылдардан кейін болатын үмітпен

Алтын — сенімді, криптовалюта — қауіпті

— Кейбіреулер алтын сатып алуды жөн көреді — олар ешқашан өз құнын жоғалтпайды дейді. Дұрыс шешім бе, қалай ойлайсыз?

— Бұл жерде бөлек әңгіме. 2022 және 2023 жылдардың тоғысында алтын нарығында троя унциясы үшін ең аз дегенде 1,5-1,6 мың доллар болуы мүмкін. Одан өсудің үлкен тренді басталады, 2024-2025 жылға қарай бағалар 2-4 мың долларға дейін көтерілуі мүмкін.

Бірақ Украинадағы жағдай тұрақталған кезде алтынның бағасы түсіп кетуі мүмкін. Бұл дәл сол сәтте

жаһандық долларлық жүйенің дефрагментациясын күшейтуге дайындықты бастау қажет

Осы кезеңде алтын бағаны сақтаудың ең жақсы құралдарының бірі болады.

Біреу алтынмен қатар, осы кезеңде криптовалютаға қызығушылық артуы мүмкін деп айта алады. Алайда, өте жоғары құбылмалылық пен әкімшілік тәуекелдерге байланысты сатып алу үшін жақсы бағаны ұстап алу қиын болады (биткоин үшін 13-18 мың доллар). Және

егер бұл мүмкін болса да, криптовалютаға белгілі бір уақытта тыйым салуы мүмкін

Сондықтан крипто активтерге ақылға қонымды инвестициялардың көлемі жинақтардың 5%-нан аспауы керек. Бұл құралды алтынға балама ретінде қарастыру үшін өте аз.

— Көптеген отандастар кем дегенде бір биткоин сатып ала алмайды. Олар доллар мен еуро сатып алуды жөн көреді — бұл арзан.

— Иә, бұл да тек Қазақстанда ғана емес, басқа да дамушы экономикаларда жинақтарды қорғаудың кең таралған құралдарының бірі. Егер қолма-қол ақша түрінде сақталса, соңғы жылдардағы орташа кірістілік шамамен 7%-ды және банк салымына орналастырылған жағдайда жылдық 9-10%-ды құрайды.

2022 жылдың алғашқы екі айында америкалық доллар мен еуро бағамы теңгеге қатысты 17%-ға өсті, бұл соңғы жылдардың орташа жылдық серпінінен 2,5 есе артық.

Мен 2022 жылы шетел валютасының қымбаттауының осындай серпінді жалғасуына сене алмас едім

Керісінше, бір жыл ішінде теңгенің ағымдағы деңгейден біршама нығаюын күтуге болады. Сондықтан

жылдың қалған жартысын дәл теңгелік аспаптарда ұстаған жөн. Ең болмағанда АҚШ долларының бағамы 460-480 теңгеге оралмайды

2022 жылдың соңына қарай жағдайды қайта бағалауға тура келеді

— Сонымен, бірнеше қорытынды жасай отырып, біз алдағы бірнеше жылдағы оңтайлы жинақ құрылымының шамамен контурларын тұжырымдауға тырысамыз. 2022 жылы белгіленген кірістілігі бар теңгелік құралдар сөзсіз фаворит болады.

Ең алдымен бұл жылдық 12-14% мөлшерлемемен және бір жылға дейінгі мерзіммен банктік салымдар

2022 жылдың екінші жартысында алтын бағасы троя унциясы үшін 1,5-1,6 мың долларға төмендеген және одан төмен болған жағдайда, банк салымдарына орналастырылған жинақтардың бір бөлігін (30%-ға дейін) алтын сатып алуға қайта бағыттау қажет. Бұл физикалық алтын (бірақ зергерлік бұйымдар емес) немесе иесіздендірілген металл шоттар түріндегі “қағаз” алтын болуы мүмкін.

2022 жылдың соңына қарай жағдайды қайта бағалау қажет болады. Бірақ егер әлемдік экономикадағы құлдырау туралы негізгі болжам дұрыс болса,

тіркелген табыстылығы бар құралдардың қалған бөлігінен арзандатылған активтерді қарап шығуға болады.

Бұл жылжымайтын мүлік болуы мүмкін, оны жалға беру есебімен, сондай-ақ ірі қазақстандық және шетелдік компаниялардың кейбір акциялары оларды ұстап қалудың ұзақ көкжиегіне есептелген (Қазақтелеком, ҚазТрансОйл, Кселл, Сбербанк, Газпром және басқалар), мұнда жинақтардың 20%-на дейін жіберуге болады. Ақыр соңында, Батыс нарықтарындағы турбуленттілік кезеңінде криптовалюта биткоин үшін 13-18 мыңға түсуі мүмкін.