Алматыны суға батырған жаңбыр емес, құрылыс бизнесінің пайдакүнемдігі — сәулетші

Жаңбыр коллапсы

“1 525 шақырым арық желілерінің 424 шақырымы жөндеуді қажет етеді. Біз оларды коллекторлар мен су қабылдағыштарға қосуымыз керек.

Осылайша, қалпына келтірілетін коллекторлармен қосылатын 376 шақырым арық желілері ауыстырылуы және қайта жаңартылуы тиіс, сонда біз бүкіл қаланы қамтимыз

Алматының батыс бөлігіндегі жұмысты 2023 жылға, орталық және шығыс бөлігіндегі жұмысты 2024 жылға дейін аяқтау жоспарланған”, – деп атап өтті Жасыл экономика басқармасы басшысының міндетін атқарушы Серік Әділбаев қаланың барлық су бұру шаруашылығын тексергеннен кейін.

Алайда, 2021 жылдың тамыз айында Алматы қаласының Энерготиімділік және инфрақұрылымдық даму басқармасы қала құрылысының көлемі қолданыстағы инженерлік желілерді жаңғыртудан тым асып түсетінін ескертіп, дабыл қаққан.

“Қаланың урбанизациялануымен және көпқабатты үйлерді белсенді салумен су құбыры және кәріз желілеріне, сорғы станцияларына және сумен жабдықтау мен су бұрудың тазарту құрылыстарына жүктеме артты. Су көлемін салыстыру кезінде көрсеткіштер тәулігіне 44 мың текше метрге (11,14%) өскені байқалады”, — деп хабарлаған еді басқарма өкілдері.

Әділін айтсақ, жаңбырлы маусымда Алматы жыл сайын кем дегенде бір рет су астында қалады. Бірақ қала билігінің су бұру жүйесін ретке келтіруге деген барлық уәдесі су тасқынының салдарын жоюға және ең айқын инфрақұрылымдық тесіктерді косметикалық түрде жабуға дейін азайтылып жүр.

Суға батқандарды құтқару

Атақты кеңес сәулетшісі Алмас Ордабаев кейінгі жылдары құрылыс бизнесі жердің әр бөлігінен пайда табу үшін қаланы аяусыз қирататып жатқанына назар аударды.

— Алмас Баймұханұлы, сіздің ойыңызша, шамалы жауын-шашын кезінде де коллапсқа әкеп соққан қазіргі қала басшылары қандай қателіктер жіберді?

— Әділдік үшін кеңес заманында да нөсер кезінде ауқымды қалалық су тасқыны болғанын, алматылықтардың қазір де бастан кешіп жатқанын атап өткім келеді. Бірақ оқта-текте. Бізде әрқашан талдау мен қорытынды жасауға келгенде форс-мажор болып жүр. Бірақ мұндағы басты сөз — “болды”.

Қазір жағдай мүлдем басқаша. Қаланы су басу, тіпті аз жаңбыр болса да, табиғи құбылыс еді. Неліктен? Өйткені қала құрылысы нормалары сақталмайды.

Қалалардың өмірі — әртүрлі процестердің үлкен шоғыры — адамның өмірінен бастап, рельефін ескере отырып, қалаға тән климаттың көрінісіне дейін. Бұдан басқа дұрыс су бұру мәселесі өткінші емес, оған Алматы билігі ет үйреткен.

Олар төселген аумақтардың ауданын ұлғайтты, бұл табиғи топыраққа қарағанда күтім жасау оңайырақ. Бірақ арық және дауыл жүйелерімен тандемде ол су тасқынының алдын алады.

Жасыл аумақтарды сақтау жердің әр метрін төсеуге қарағанда қымбат және қиын. Дәл осы теңгерімсіздік қаладағы жаңбыр салдарының ауқымына әсер ететінін түсінемін

Суды қалалық экожүйенің пайдасына сіңіре алатын аудандар неғұрлым аз болса, көше асфальтында жаңбыр өзендері соғұрлым көп болады.

Бұл теңгерімсіздікті қалалық су бұру жүйесі қандай болатынын білмейтін әкімдік қызметкерлері емес, тәжірибесі бар жасыл абаттандыру мамандары жоюы керек.

Екінші мәселе — арықтар мен жалпы су ағызу жүйесі. Ол болған жерде жойылып, жаңа дамыған аумақтарда дамымайды. Коммуналдық қызметкерлердің есептерін қараңыз.

Ұжымдық тәсіл

— Мұнда қаланың жаппай құрылысы қандай рөл атқарды? Немесе бұл жерде мәселелер тек бизнеске емес, қалалық билікке де қатысты ма?

— Құрылыс салушыларға да, өйткені қала өзендерінің бойындағы су қорғау аймақтары да құрылысқа ұшырады.

Сондықтан Алматыда жауын-шашын кезінде пайда болатын коллапстардың негізгі себебі,

мен жердің әр шаршы метрінен оның мүмкіндіктерін сақтау үшін инженерлік шешімдерді қолданбай пайда көргісі келетін және солайша қалаға тұтынушылық қатынасты атай аламын

Қала бизнес пен құрылыстың осындай қысымына төтеп бере алмайды.

Бұл бергі жағы ғана, ол солтүстікке қарай қисайған, әйтпесе ол баяғыда батып кетер еді.

— Алматыда соңғы 20 жылдағы жаңбыр кез-келген әкімнің бас ауруына айналды, олардың ешқайсысы бұл мәселені шешкен жоқ. Жалпы не істеу керек?

— Шынайы қамқорлықты қаланы сүйетін адам ғана бере алады. Әкім мен оның командасы алдымен Алматыны жақсы көруі керек, ал қаланы құтқару бойынша ең үздік техникалық шешімдерді біз оған ұсынамыз.

Екіншісі — мәселені кәсіби түрде шешетін және оған дұрыс міндеттер қоятын команда жинау

Қала құрылысы эволюциясының бірнеше толқынын бастан кешірген, күрделі рельефі мен географиялық орналасуы бар қала аздап жаңбырдан тұншығып қалды.

Бұл қалыпты жағдай емес! Өйткені бұл тіпті сіркіреп жауған жаңбыр емес, ауыл емес, қала ғой! Сондықтан, қазіргі уақытта пайдакүнемдік құрылыс жүргізіп жатқандарға тәртіп орнату өте қажет.