Аграрий-ғалымдар Қазақстанда ғылым министрлігін құруды ұсынады

Ғани Қалиев бастаған ауыл шаруашылығы ғылымдары академиясының ғалымдар ұжымы қазақстандық ғылымға жеке, аса маңызды мәртебе беру идеясын алға тартты. Академиктің пікірінше, ғылыми зерттеулерді жеткілікті қаржыландырудың болмауы ғалымдарды аграрлық саланың алдыңғы қатарлы қажеттіліктеріне жұмыс істеу мүмкіндіктерінен айырды. Ғани Қалиев президенттің Қазақстан халқына арнаған соңғы Жолдауына тоқталып, елдің болашағы ғылымның тиімді және сапалы дамуына көп жағдайда байланысты екенін атап өтті.

Қаржыландыру өте аз

“Соңғы бес жыл ішінде ғылымға жұмсалатын ішкі орташа жылдық шығындар елдің ЖІӨ-нің 0,12-0,15%-ын құрайды. Сонымен қатар, дамыған елдер бұл мақсаттарға 2%-дан 5%-ға дейін (Израиль — 4.95%, Оңтүстік Корея — 4,81%, Швеция — 3,34%, Жапония — 3,26%, Австрия — 3,17% және т.б.) жұмсайды, – дейді ғалым Қасым-Жомарт Тоқаевқа ашық үндеуінде. — Сондықтан ғалымдар ғылымды қаржыландыру көлемін алдағы жылдары елдің ЖІӨ-нің 1,5-2%-ына дейін жеткізу қажет деп санайды.

Әсіресе аграрлық ғылым қиын жағдайда. Ал сіздің соңғы Жолдауыңызда агроөнеркәсіптік кешенді дамыту дағдарысқа қарсы бірінші кезектегі шаралардың бірі ретінде айқындалған.

АӨК саласындағы ғылыми зерттеулерді бағдарламалық-нысаналы қаржыландыру 2022 жылға, оның көлемі айтарлықтай қысқарғанын ескере отырып, әлі күнге дейін кешіктірілуде

Біздің ойымызша, ҚР Ауыл шаруашылығы министрлігі тапсырыс беруші және ғылыми-техникалық бағдарламалардың әкімшісі ретінде аграрлық ғылым саласындағы уәкілетті салалық орган ретінде өз функцияларын орындай алмайды”.

Аграрлық ғалымдар ауыл шаруашылығы министрлігінің жүйесінде жұмыс істейтін “ұлттық аграрлық ғылыми-білім беру орталығы” КЕАҚ-ға ерекше назар аударды. Оның құрамына 34 ұйым — ғылыми-зерттеу институттары, ғылыми-өндірістік орталықтар, жоғары оқу орындары, тәжірибелік станциялар мен тәжірибелік шаруашылықтар кіреді. Бірақ академиктердің пікірінше, КЕАҚ өз мақсатын ақтамайды.

“Оның миссиясы неде екені белгісіз — аграрлық ғылымды басқару жүйесінде өзін-өзі ақтамайтын құрылым ретінде жұмыс істеу ме? – деп ғалымдар сұрақ қояды. — Штатта білікті мамандар іс жүзінде жоқ. Өз еншілес ұйымдарына нақты көмек пен жәрдем көрсетілмейді, қызмет тым бюрократияланған.

Салалық ғылымды басқаруды таратып, ғылымды әкімшілендіруді уәкілетті орган – ҚР Білім және ғылым министрлігіне шоғырландыру орынды деп санаймыз,

атап айтқанда ғылым комитетінде. Ғылымды неғұрлым жүйелі және тиімді басқару үшін жұмыс істеп тұрған министрлікті реформалауды ұсынамыз”.

Аграрлық ғылым орталығы

Академиктер ҚР БҒМ негізгі жұмысын білім беру және басқару саласында атқарады деп санайды. Ал қызметкерлерінің саны аз Ғылым комитеті Қазақстанның бүкіл ғылым жүйесін тиімді басқара алмайтыны анық.

“Сондықтан Ресей сияқты ҚР Білім және ғылым министрлігін екі министрлікке: орта арнаулы білім министрлігі мен ғылым және жоғары білім министрлігіне бөлетін кез келді деп есептейміз. Ғылым және жоғары білім министрлігі жоғары оқу орындарына, ғылыми орталықтар мен ҒЗИ-ға жетекшілік етуі тиіс”, – деп ғалымдар өз ойларымен бөлісті.

Аграрлық ғылым жаңа министрліктің жұмысында батып кетпеуі үшін академиктер онда ғылыми-зерттеуден пайдалы практикалық жұмыстарға дейін толық жұмыс циклі бар аграрлық ғылым орталығын құруды ұсынады.

“Аграрлық ғылым тірі организмдермен байланысты. Олардың дамуы нақты топырақ-климаттық жағдайларға бейімделген. Қазақстанның қатал табиғи жағдайларына жануарлардың жаңа сұрыптары мен тұқымдарының бейімделуіне жылдар мен онжылдықтар қажет”, — деп жазады президентке ауыл шаруашылығы ғылым академиясының ұжымы. — Сондықтан отандық мал тұқымдары мен өсімдік сорттарын өсірумен және өнімділігін арттырумен үнемі айналысу қажет.

Сондай-ақ ауыл шаруашылығы техникасы мен инновациялық инженерлік технологияларды дамыту, салада цифрландыруды енгізу қажет, бұл агроөнеркәсіптік кешеннің тиімділігін арттыруға мүмкіндік береді

Аграрлық ғылым орталығының басты функциясы барлық бағдарламалар бойынша ғылыми зерттеулердің нәтижелерін үйлестіру, ғылыми-әдістемелік басқару және сараптау, сондай-ақ оларды эксперименттік және тәжірибелік шаруашылықтарда сынақтан өткізу болсын”.

Академиктер ұлттық ғылыми кеңестердің жұмысына ерекше назар аударды, олар қазір белгілі бір зерттеу жұмыстарын қаржыландыру туралы шешім қабылдауда.